Život u četiri zida

Druge večeri pozorišnog festivala „Desire Central Station” publika je imala prilike da pogleda predstavu „Tótovi” na sceni Jadran Narodnog pozorišta Subotica. Priču Ištvana Erkenja dramaturški je uobličila Vedrana Božinović, dok režiju potpisuje reditelj i direktor festivala Andraš Urban. Do sada su pred subotičkom publikom  odigrane četiri od čak trinaest predstava iz ovogodišnje selekcije.

Kako se navodi u tekstualnom predlošku, „komad je groteska sa elementima satire, koji je Ištvan Erkenj, jedan od najpoznatijih mađarskih pisaca dvadesetog veka napisao na osnovu novele Dobrodošlica za Majora iz 1966. godine. Inspirisana je stravičnom, istovremeno besmislenom i uzaludnom sudbinom mađarskih vojnika na istočnom frontu januara 1943.”

Predstava počinje tako što jedan od oficira porodici najavljuje posetu svog nadređenog, Majora, kao i da će se on zadržati neko vreme u njihovom porodičnom domu u planinskom selu, pod uslovom da „nikome nije na smetnji”. Na čelu porodice nalazi se vatrogasac Lajoš Tot, koga, fluentno i s lakoćom, tumači Sead Pandur. U duhu ove beskrajno komične predstave, iskarikirano, ali podjednako uverljivo, portretisani su i likovi njegove supruge i ćerke, koje tumače Džana Džanić i Ana Mia Karić iz Sarajevskog ratnog teatra – SARTR. Uloga Majora pripala je talentovanom Davoru Sabou, koji je, kao i ostatak glumačkog ansambla, izuzetno stabilno gradio karakter svog lika do samog kraja.

Kompaktno povezane scene od prvog do poslednjeg čina održavaju uspostavljen ritam uz povremene urbanovski autoironične postupke „ismevanja” pozorišta. Ovakvim postupcima on se poigrava sa stereotipno-jednoličnim shvatanjem pozorišta, uglavnom onih koji ga retko posećuju, kako bi pozorište oslobodio postojećih stega i izgradio jedan slobodan i otvoren prostor za buduće umetnike. 

Priča problematizuje sizifovsku borbu malog čoveka i velikog sistema, koji, u kvantitativnom smislu, i ne mora biti tako velik. Glavno je da manipulativnim metodama zatvara puteve slobodnomislećeg pojedinaca, u ovom slučaju porodice Tot, te nastoji da uguši svaki nagoveštaj bunta, vodeći se i sam propagandnom parolom „radi bilo šta, samo nemoj da misliš”. Kako navodi bosanskohercegovački pisac i scenarista Mirza Skenderagić: „Totovi su jedna obična porodica: prosječni, mali, uplašeni ljudi, u svemu po propisu. I, u svemu spremni da ugode vlasti. A, kad prestravljeni podanici ugađaju prestravljenoj vlasti, kad je duh satrt i vlada strah, prirodan žanr postaje tragična groteska… ono kad se na sav glas od srca smijemo, a u isto vrijeme nas neumoljivo podilazi jeza.“

Foto: Velija Hasanbegović

Ukoliko želite da naš rad podržavate iznosom koji sami određujete na mesečnom nivou, kliknite ovde: https://www.patreon.com/hocupozoriste